Poczet numizmatyków krakowskich

Stefan Skowronek (1928-2019)

Stefan Skowronek (1928-2019) - urodzony w Przeworsku, gdzie ukończył szkołę podstawową (1941), a następnie handlową (1943). Po wyzwoleniu Polski spod niemieckiej okupacji rozpoczął naukę w Liceum Humanistycznym w Przeworsku (matura w 1946 r.). Następnie podjął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie studiował filologię klasyczną, a następnie historię oraz archeologię. Jednym z jego mentorów był prof. Ludwik Piotrowicz (1886-1957), prezes Towarzystwa Numizmatycznego w Krakowie w latach 1932-1953.

Magisterium z zakresu Filologii Klasycznej uzyskał w 1952 r., a już w roku akademickim 1950/1951 pracował jako młodszy asystent w Katedrze Historii Starożytnej UJ. W 1951 r. rozpoczął pracę Dziale Numizmatyczno-Sfragistycznym Muzeum Narodowego w Krakowie (zapewne z polecenia Ludwika Piotrowicza, któremu wcześniej pomagał określać monety z jego prywatnego zbioru). Zadaniem Stefana Skowronka była inwentaryzacja i systematyczne ułożenie po przemieszaniu wojennym monet starożytnych, opracowanie pozyskanego w 1946 r. daru Karola Halamy (1871–1948), liczącego 2574 egzemplarze numizmatów greckich, rzymskich, celtyckich i bizantyńskich, oraz przygotowanie katalogu kolekcji monet antycznych w MNK. W 1958 r. objął stanowisko kierownika działu numizmatycznego. Pracując w Muzeum, Stefan Skowronek rozpoczął współpracę z archeologami śródziemnomorskimi: prof. Kazimierzem Michałowskim (1901–1981) z Uniwersytetu Warszawskiego i prof. Marią Ludwiką Bernhard (1908–1998) z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Współpraca ta zaowocowała opracowaniami zabytków pozyskanych podczas prac prowadzonych przez polskich archeologów w krajach basenu Morza Śródziemnego oraz wyjazdem na wykopaliska do Tell Atrib i Aleksandrii w Egipcie. W 1965 r. obronił doktorat na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W tym samym roku został członkiem Zespołu Doradczego do spraw Numizmatyki przy Zarządzie Muzeów i Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Sztuki. W 1969 r. został zatrudniony w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Pedagogiczny im. Edukacji Narodowej w Krakowie) w Katedrze Historii Polskiej, przechodząc jednocześnie na połowę etatu w Muzeum Narodowym w Krakowie, ze stanowiskiem Konsultanta Naukowego Działu Numizmatycznego. W połowie lat 80. na krótki okres zrezygnował całkowicie z pracy w Muzeum, jednak w 1988 r. został zatrudniony ponownie. W 1978 r. na podstawie rozprawy „Przedstawienia kultowo-religijne na monetach Aleksandrii Egipskiej” uzyskał stopień doktora habilitowanego, a w 1995 r. – tytuł profesora.

Stefan Skowronek był autorem wielu wystaw numizmatycznych m.in.: „Ludzie bogowie na monetach starogreckich” (1966), „Moneta starożytnego Rzymu” (1967), „Moneta grecka, miasta i władcy” (1995) i przygotowanej wraz z Janem Stankiewiczem wystawy „Från dinar till zloty. 1000 års jubileum av polska pengar” (Od denara do złotówki. 1000 lat pieniądza polskiego) prezentowanej w latach 1969–1970 w kilku szwedzkich miastach: Nörköping, Sztokholmie i Malmö. Prowadził zajęcia z numizmatyki antycznej dla studentów Uniwersytetu Pedagogicznego i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jego zainteresowania badawcze skoncentrowane były wokół mennictwa rzymskiego Egiptu. tzw. mennictwa aleksandryjskiego. Drugim ważnym polem badawczym eksplorowanym przez niego było mennictwo starożytnej Judei, poczynając od pierwszej w języku polskim monografii mennictwa Heroda Wielkiego, przez publikacje zabytków z kolekcji MNK, a kończąc na poruszanych bardziej generalnych problemach numizmatyki starożytnej Palestyny.


Ważniejsze prace:

  1. Skowronek S., “Z problematyki skarbu palmyreńskiego”, Wiadomości Numizmatyczne 5 (2–3): 105–110. 1961.
  2. Skowronek S., “Les inscriptions de monnaies Alexandrines considérées com expression d’une propagtande de la personne de l’empereur ”, In. Mélanges offertes à K. Michałowski, Warszawa 1966: 171–174.
  3. Skowronek S. ,“On the Problems of the Alexandrian Mint”, Travaux du Centre d’Archéologie Méditerranéenne de l’Academie Polonaise des Sciences, Warszawa, 1967.
  4. Skowronek S., “Szekle z pierwszego powstania w Judei”, Zeszyty Naukowe UJ 330, Prace Archeologiczne 16, Studia z Archeologii Śródziemnomorskiej 2: 45–53. Kraków, 1973.
  5. Skowronek S., “Ze studiów nad numizmatyką bizantyjską”, Zeszyty Naukowe UJ 282, Prace Archeologiczne 194: 69–76. Kraków, 1974.
  6. Skowronek S., “W poszukiwaniu kolekcji monet starożytnych Stanisława Grzebskiego (1524–1570)”, Studia Archeologiczne 1: 205–211. 1981.
  7. Skowronek S., “Mennictwo aleksandryjskie w okresie cesarstwa rzymskiego”, (Nauka dla wszystkich nr 355), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, 1982.
  8. Skowronek S., „Ze studiów nad religią starożytnej Alexandrii – wartości źródeł numizmatycznych i ich granice poznawcze”, Warszawa, 1994.
  9. Skowronek S., „Moneta w kulturze starożytnego judaizmu. Spór o mennictwo Heroda Wielkiego”, Kraków, Warszawa, 1994.
  10. Skowronek S. 1998a. “Imperial Alexandrian Coins”. The National Museum in Krakow. Catalogue of the Collections, New Series, Kraków, 1998.


powrót do Pocztu numizmatyków krakowskich