Poczet numizmatyków krakowskich

Jerzy Samuel Bandtke (1768-1835)

Jerzy Samuel Bandtke (1768-1835)  – bibliotekarz, bibliograf, historyk językoznawstwa i drukarstwa, jeden z pionierów badań nad numizmatyką polską. Urodził się w Lublinie, w rodzinie niemieckiego kupca. W wieku 11 lat wysłany został do Wrocławia, gdzie pobierał nauki w gimnazjum św. Elżbiety, a następnie podjął studia na uniwersytetach w Halle i Jenie. W latach 1798-1811 mieszkał we Wrocławiu, gdzie pełnił funkcję nauczyciela języka polskiego w gimnazjum św. Elżbiety i bibliotekarza przy kościele św. Barbary.

W roku 1811 przeprowadził się do Krakowa, gdzie objął stanowisko profesora bibliografii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz bibliotekarza Biblioteki Uniwersyteckiej. Bandtke numizmatyką zainteresował się już w okresie wrocławskim, czego dał wyraz publikując artykuł o najdawniejszych monetach polskich i śląskich, a także porządkując zbiór numizmatyczny biblioteki przy kościele św. Barbary. Jednakże dopiero praca w Bibliotece Jagiellońskiej, gdzie miał kontakt ze znajdującym się tam licznym i wciąż powiększającym się zbiorem monet, spowodował bliższe i częstsze kierowanie swojej badawczej uwagi na numizmaty.

Na podkreślenie zasługuje fakt, iż jako pierwszy przeprowadził na Uniwersytecie Jagiellońskim wykład poświęcony numizmatyce. Efektem pracy w bibliotece były liczne rozprawy dotyczące zagadnień związanych historią polskiego mennictwa od wczesnego średniowiecza, po wiek XVIII. Zamieszczał w nich także informacje na temat znalezisk monet (np. rzymskich z terenu Małopolski), a także próbował ustalić zawartość srebra w monetach i wykorzystać te informacje do wnioskowania historycznego. Ważnym jego dziełem było sporządzenie inwentarza zbioru numizmatów Biblioteki Jagiellońskiej, liczącego wówczas ponad trzy tysiące pozycji.


Ważniejsze prace:

  • O monetach najdawniejszych polskich i szląskich, Pamiętnik Warszawski Nauk i Umiejętności, t. 4, 1816, s. 257-285, 377-389
  • O monecie w Polszcze, dodatek do Dzieje Królestwa Polskiego, t. 1 1820, s. 378-383
  • De Quartensibus seu semigrossis Polonicis, Index Lectionum in Univ. Jagiel. 1830/1831
  • Nummi veteres in Polonia reperti w: Index Lectionum in Universitate Studiorum Jagellonica a Die I. Octobris Anno MDCCCXXVIII. Ad Medium Mensem Julii Anno MDCCCXXIX. Instituendarum
  • Inwentarz Monet Biblioteki Jagiellońskiej (rękopis)